Op 24 augustus trekt Jacques van Schaik na ruim 23 jaar de deur van Werkse! achter zich dicht om te gaan genieten van zijn prepensioen. In de afgelopen jaren heeft hij diverse leidinggevende functies bekleed en was daarnaast 19 jaar actief binnen de ondernemingsraad. Het OR-werk heeft hij als zeer waardevol ervaren omdat dit hem een goed inzicht gaf in de structuren binnen de organisatie.
Jacques was lange tijd tomatenkweker, maar het was dankzij zijn vrijwilligerswerk als leiding van een scoutinggroep dat hij in 2001 als leidinggevende werd gevraagd op de kwekerij van Combiwerk, de voorloper van Werkse!. Ondanks dat het tomatenkweken, mede door de enorme prijsstijging van de gasprijs, een onzekere bron van inkomsten werd, aarzelde hij wel even: “Dit was een hele omschakeling van doen en denken. Niet de plant, maar de mens is het ‘product’. En niet het geld is leidend, maar de ontwikkeling van de medewerker!”
“Terugkijkend denk ik: ‘wat heb ik een geluk gehad dat ze mij gevraagd hebben om medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt te gaan begeleiden.’ De voldoening die het geeft en het vertrouwen wat je van hen krijgt, geven je werk een speciaal tintje. Geen dag is hetzelfde, waardoor je dagelijks met veel plezier naar je werk gaat. In ons werk laten we zien waar we goed in zijn. Dat geeft een andere kijk op jezelf en verstevigt je gevoel van eigenwaarde.” In de afgelopen 23 jaar heeft Jacques meerdere functies bekleed binnen Werkse!. Achtereenvolgens leidinggevende assemblage/verpakken, verzuimcoördinator, coördinator pakkettensorteerdienst en werkcoach. Nu is hij werkcoach mobiliteit.
Cultuurverandering
Al na een jaar kwam Jacques in de ondernemingsraad. Waarvoor hij zich kandidaat moest stellen van zijn leidinggevende. De kwekerij was ver van het hoofdgebouw en vertegenwoordiging vanuit deze locatie in de OR was meer dan gewenst. “Ik had nooit iets te maken gehad met een ondernemingsraad en had er eigenlijk niets mee. Het spreekwoord ‘onbekend maakt onbemind’ was hier echter zeker van toepassing, want de 19 jaar in de ondernemingsraad heb ik als zeer leerzaam en boeiend ervaren.” Vooral de cultuurverandering, van een hokjesbedrijf naar een bedrijf met een open cultuur, blijft hem bij. “Dat is wel één van de grootste veranderingen die ik in de 22 jaar bij Werkse! heb gezien en ervaren. Vroeger werden veel dingen niet uitgesproken. Mede door het werken met computers en doordat iedereen mondiger is geworden, is er veel veranderd. Iedereen is nu makkelijk aanspreekbaar en men wordt ongeachte de functie aangesproken op “gedrag”.”
Dit zag Jacques ook terug in de ondernemingsraad: “Onze OR overleggen zijn in de loop der jaren minder formeel geworden. Dingen worden hierdoor vaak even ‘gewoon’ geregeld. De bestuurder en de ondernemingsraad lopen hier hand in hand. Dit alles zorgt voor een enorme tijdwinst (lean).” De grootste verandering binnen Werkse! is volgens Jacques de invoering van de artikel 24 vergadering. “Hierbij worden twee keer per jaar alle medewerkers uitgenodigd in de kantine om hun mening te geven op de terugblik en toekomstplannen van de bestuurder. Zo’n vijf jaar geleden heb ik, ingegeven door het teruglopen van de betrokkenheid van de achterban, dit idee geopperd in een overlegvergadering. De bestuurder was direct enthousiast, en is dit nog steeds. We hebben nu een zeer levendige achterban die van de hoed en rand weet.”
Zelf verantwoordelijk
Ongeveer tien jaar geleden werd de lean-aanpak geïntroduceerd, die simpel gezegd gericht is op het tegengaan van verspilling: van materialen, maar ook van werktijd. “Als OR stonden we open voor deze aanpak om meer te verdienen door verspilling tegen te gaan, in plaats van door harder te werken. Er kwamen lean trainingen over verantwoordelijkheid nemen en om te laten zien dat je veel tijd verspilt als je gereedschap niet op vaste plaatsen opbergt, en er dan naar moet zoeken wanneer je deze spullen weer nodig hebt. In eerste instantie was er veel tegenwerking. ‘Doe niet zo moeilijk, we doen het al jaren zo, waarom moet het nu anders?’, waren de reacties. Nu zeggen zij zelf tegen nieuwe medewerkers: ‘Probeer het maar eens uit en kijk hoeveel tijd/materiaal je bespaart’. Beïnvloeding van gedrag is dus cruciaal en heeft er eigenlijk voor gezorgd dat het gehele bedrijf positief is gekanteld.”
Armoedebestrijding
Een actueel probleem waar Jacques zich mee bezig houdt, zijn de stijgende kosten voor energie en boodschappen. De OR-leden vernamen steeds vaker dat sommige collega’s in financiële nood terecht kwamen. “Mensen kwamen met honger op het werk. Deze geluiden hebben wij besproken met als resultaat dat de organisatie, met de bestuurder voorop, allerlei maatregelen heeft genomen die voor iedereen bij Werkse! werkt toegankelijk zijn. Het drastisch verlagen van de prijzen in de catering, warme maaltijdtassen voor thuis tegen een klein prijsje, het gratis beschikbaar stellen van hygiëneverband, maar ook het organiseren van ruilbeurzen voor kleding en speelgoed. Mochten er, ondanks deze maatregelen, toch nog medewerkers zijn die “gedwongen“ met een lege maag op het werk komen? Dan krijgen ze de gelegenheid om in de anonimiteit langs het lopend buffet te gaan en een ontbijt te pakken.”
Werkdruk
De OR is een goede zaak, vindt Jacques: “Het geeft de mogelijkheid beleid te toetsen, maar ook om dit daar waar nodig proberen bij te sturen door de bestuurder te overtuigen van de inzichten die wij hebben vanuit de praktijk. Hoog op onze toetsingslijst staat bijvoorbeeld de risico-inventarisatie en -evaluatie: hoe wordt alles gedaan, welke termijnen staan ervoor, had het niet al gisteren geregeld moeten zijn? Door de knelpunten te benoemen en onder de aandacht te houden, zie je dat de bestuurder er sneller mee aan de slag gaat. Actuele zorgpunten zijn de vergrijzing en carrièrejagers, waardoor de werkdruk bij de achterblijvende leidinggevenden groter wordt. In de regio betalen sommige bedrijven leidinggevenden meer, in de hoop dat ze blijven. Maar het kan ook betekenen dat andere bedrijven leeglopen, omdat hun leidinggevenden overstappen naar een bedrijf dat beter betaalt. Daarover zijn we als OR nu in gesprek met de bestuurder: hoe denkt hij het verloop tegen te gaan?”
Spoor
Op regionaal niveau is Jacques sinds 2010 actief in het Samenwerkend provinciaal ondernemingsraad overleg Randstad (Spoor). Het is een platform van Ondernemingsraden in Zuid-Holland om kennis uit te wisselen. Zo nodig worden er deskundigen bij gevraagd. “We zijn niet uniek. Wat bij ons speelt, speelt ook bij andere SW-bedrijven. Dus vragen we aan elkaar: ‘Hoe hebben jullie dat gedaan?’ Het kan gaan over een calamiteitenplan, over autorittenregistratie in combinatie met de privacyregels of over een nieuwe arbodienst kiezen. Soms kunnen we een kant-en-klaar plan overnemen van anderen. Al is maar 50% van een plan bruikbaar, dan scheelt het je al gauw de helft van de tijd. Ook bespreken we ervaringen, zoals afgelopen keer met betrekking tot de cao Aan de slag: hoeveel begeleiding hebben de medewerkers beschut werk echt nodig? Hoe zit het met de minimumbeloning?”
WOR-toets
In gesprek blijven met de bestuurder vindt Jacques het belangrijkste voor de OR. “Dat is beter dan een beroep te doen op de WOR. Deze moet je als OR-lid niet hoeven te gebruiken, wel is het handig om kennis te hebben van de inhoud van deze wet. Zo ken je de regels mocht dit nodig zijn. Bijvoorbeeld bij de herinrichting van een afdeling, zonder gedwongen ontslagen. Dit is een soort reorganisatie en dus advies plichtig. Hierbij is er wel werk aan de winkel voor de OR omdat medewerkers vaak een functies aangeboden krijgen die ze soms niet ambiëren, en dit uit angst voor ontslag niet durven te zeggen. Dus als OR moet je de bestuurder “uithoren”: waarom deze maatregel? wat is de gedachte erachter? waarom nu? is er met de mensen gesproken? Vanuit de WOR krijg je de ruimte om dat te bevragen, pak die dan!’ Een OR-lid zonder WOR is dan ook als een dominee zonder bijbel. Een goed en betrokken OR-lid weet wat er in de WOR staat en wanneer hij opengeslagen moet worden!”